„Najlepiej spożyć przed” a „Należy spożyć do” – co to oznacza?
Jedną z obowiązkowych informacji, jakie producent musi umieścić na opakowaniu produktu spożywczego jest data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia. Czym one są i jak się różnią?
Data minimalnej trwałości
Jest to data, do której dany produkt spożywczy zachowuje swoje szczególne właściwości fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i sensoryczne pod warunkiem jego właściwego przechowywania.
Data ta powinna być poprzedzona określeniem „najlepiej spożyć przed” ( kiedy podany jest dzień, miesiąc i rok daty) albo określeniem „najlepiej spożyć przed końcem” (kiedy podany jest miesiąc i rok lub sam rok daty).
Datę minimalnej trwałości stosuje się w przypadku produktów, w których zachodzące zmiany nie zagrażają zdrowiu konsumenta. W razie potrzeby na opakowaniu może znajdować się opis warunków przechowywania, które muszą być przestrzegane, aby produkt mógł być przechowywany przez określony okres.
Na produktach oznaczonych określeniem „najlepiej spożyć przed” data powinna się składać z dnia, miesiąca i ewentualnie roku; w przypadku produktów, których trwałość:
- nie przekracza trzech miesięcy – wystarczy oznaczenie dnia oraz miesiąca,
- przekracza trzy miesiące, lecz nie przekracza 18 miesięcy – wystarczy oznaczenie miesiąca oraz roku,
- przekracza 18 miesięcy – wystarczy oznaczenie roku.
Termin przydatności do spożycia
Termin przydatności do spożycia to termin, po którego upływie produkt spożywczy nie powinien być spożyty.
Określenie to stosuje się w przypadku produktów nietrwałych mikrobiologicznie, które szybko się psują i już po krótkim czasie mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Po upływie terminu przydatności do spożycia produkty spożywcze są uznawane za niebezpieczne.
Produkty te oznacza się określeniem „należy spożyć do” przed dokładną datą (dzień, miesiąc, rok). Dodatkowo na opakowaniu powinien znajdować się opis warunków przechowywania danego produktu, które muszą być przestrzegane.
„Najlepiej spożyć przed” a „Należy spożyć do” – różnica
Różnica pomiędzy datą minimalnej trwałości a terminem przydatności do spożycia widoczna na opakowaniu produktu spożywczego to określenie znajdujące się przed datą.
„Najlepiej spożyć przed” lub „najlepiej spożyć przed końcem” przeczytamy na produkcie posiadającym datę minimalnej trwałości, a określenie „należy spożyć do” na produkcie z terminem przydatności do spożycia. Jakie ma to znaczenie dla konsumentów?
Produkty z datą minimalnej trwałości po upływie daty określonej „najlepiej spożyć przed” nie są niebezpieczne dla zdrowia, jeżeli są w odpowiedni sposób przechowywane. Mogą zmienić swoje właściwości, a więc na przykład stracić na smaku czy zapachu lub pogorszy się ich konsystencja, ale wciąż będą zdatne do spożycia. Zwykle są to produkty z „długą datą”. Na opakowaniu w razie potrzeby może znajdować się informacja dotycząca warunków przechowywania.
Produkty z terminem przydatności do spożycia po upływie daty określonej „należy spożyć do” są uznawane za niebezpieczne i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia. Są to produkty z „krótką datą”. W tym przypadku lepiej nie ryzykować i nie spożywać ich po upływie terminu. Dodatkowo, na opakowaniu musi znajdować się informacja dotycząca warunków przechowywania.
Łatwo można to wszystko zapamiętać, dzięki określeniom „najlepiej” i „należy”, które od razu sugerują, którego zalecenia powinno się szczególnie przestrzegać 🙂
Czy wszystkie produkty spożywcze mają datę minimalnej trwałości?
Nie wszystkie produkty spożywcze muszą posiadać datę minimalnej trwałości. Poniższe wyjątki to:
- świeże owoce i warzywa, w tym ziemniaki, które nie są obrane, pokrojone ani podobnie przygotowane; odstępstwo to nie ma zastosowania do kiełkujących nasion i podobnych produktów, takich jak kiełki warzywne;
- wina, wina likierowe, wina musujące, wina aromatyzowane oraz podobne produkty uzyskane z owoców innych niż winogrona, a także napoje fermentowane oraz mieszanki napojów fermentowanych i napojów bezalkoholowych uzyskane z winogron lub moszczu winogronowego,
- napoje o zawartości alkoholu wynoszącej 10 % objętościowo lub więcej,
- wyroby piekarnicze lub cukiernicze, które ze względu na swoją specyfikę są zwykle spożywane w ciągu 24 godzin od wytworzenia,
- ocet,
- sól kuchenna,
- cukier w stanie stałym,
- wyroby cukiernicze składające się prawie wyłącznie z cukrów aromatyzowanych lub barwionych.
- gumy do żucia oraz podobne produkty do żucia.
Czy można „odkroić” pleśń z marchewki?
Niektórzy mają nawyk odkrajania zepsutej, porośniętej nalotem pleśni z warzywa czy owoca. Spożywają resztę, która wygląda w porządku lub wrzucają ją do garnka, licząc, że temperatura rozprawi się z ewentualnymi pozostałościami pleśni. Nie należy tego jednak nigdy robić! Widoczny gołym okiem meszek to nie jest jedyna zepsuta część produktu. Strzępki grzybni wgłębnej przerastają produkt bardzo głęboko. Po usunięciu nalotu pleśni z powierzchni w podłożu pozostaje grzybnia wgłębna oraz jej metabolity. Tak więc spleśniały jest cały produkt, a nie tylko część, którą widzimy. Dodatkowo, metabolity pleśni są termostabilne, nie ulegają destrukcji podczas pasteryzacji ani w wyższych temperaturach. Nie wolno spożywać żywności zanieczyszczonej pleśnią.
Liczne gatunki pleśni, należące do rodzajów Aspergillus, Penicillium i Fusarium zdolne są do wytwarzania w produktach żywnościowych rozmaitych mikotoksyn – substancji o właściwościach toksycznych. Najbardziej toksyczna z mikotoksyn jest aflatoksyna B1, mająca właściwości mutagenne i rakotwórcze; wytwarzana jest przez pleśnie Aspergillus, Penicillinum i Fusarium. Spożywanie aflatoksyn może powodować wzrost ryzyko powstawania raka żołądka, wątroby lub nerek.
Bibliografia
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Radu (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32011R1169
- Gawęcki J. i Mossor-Pietraszewska T. (red.) 2004. Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa
- Gawęcki J. (red.) 2012. Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa
-
Wieczorek C. 2003. Mikologiczne skażenie żywności. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość: 3 (36) 119-129, Wydawnictwo Naukowe PTTŻ
-
Stachelska A. 2006. Obecność mutagenów i kancerogenów w żywności oraz ich wpływ na organizm człowieka. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość: 1 (46) 21-29, Wydawnictwo Naukowe PTTŻ
