Jak nie marnować żywności?

Marnowanie żywności dotyczy każdego z nas i jest to problem obecny na całym świecie. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa na świecie co roku marnuje się 1,3 miliarda ton żywności nadającej się do spożycia, a więc 1/3 żywności produkowanej na świecie (1). Według badań przeprowadzanych w ramach projektu PROM, w Polsce marnujemy 4,3 miliona ton żywności rocznie. Kto stanowi największy problem? My, konsumenci. Aż 60% wyrzucanej żywności pochodzi z gospodarstw domowych; 15,6% wyrzuca przetwórstwo, podobną ilość, bo 15,5% – produkcja rolnicza. Za 6,96% odpowiedzialny jest handel, za 1,17% gastronomia a 0,65% żywności marnuje się w transporcie (1).

Co najczęściej wyrzucamy i dlaczego?

Zatem największy wpływ na te zatrważające liczby mamy my. Tygodniowo każde polskie gospodarstwo wyrzuca średnio 3,9 kg żywności. Odpadki, które powstały podczas przygotowywania posiłków stanowią 35%; około 8% niejadalne resztki talerzowe. Z badania wynika, że za największe straty odpowiadają gospodarstwa domowe 1-2 osobowe, w tym osoby po 60 roku życia. Najczęściej wskazywanym powodem wyrzucania żywności było jej zepsucie (65,2%) , przeoczenie daty ważności (42%), przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia (26,5%), czy zbyt duże zakupy (22,2%). Najczęściej (w 70,3% przypadków) wyrzucamy gotowe, niespożyte posiłki, w 37,2% produkty spożywcze. Najczęściej wyrzucamy pieczywo (62,9%), świeże owoce (57,4%) i warzywa (56,5%), wędliny (51,6%) oraz napoje mleczne (47,3% ankietowanych) (2,3).

Najczęstsze zachowania sprzyjające marnowaniu żywności:

niesprawdzanie zawartości lodówki przed zakupami
nieprzygotowywanie listy niezbędnych produktów
nabywanie produktów, których wcześniej nie zamierzało się kupić
robienie zakupów „na zapas”
niekupowanie produktów pełnowartościowych, ale gorzej wyglądających (małe, niekształtne warzywa czy owoce, „samotne” banany) czy produktów w zdeformowanych opakowaniach (3)

Jak nie marnować żywności?

Po pierwsze: planowanie

Powyższe powody wyrzucania żywności w dużej mierze zależą od braku planowania: zarówno planowania zakupów jak i posiłków. Przed zakupami zawsze najpierw sprawdź, co masz w lodówce i domowej spiżarni i na tej podstawie sporządź listę potrzebnych zakupów. Dobrze jest w realistyczny sposób zaplanować, co chcielibyśmy ugotować w ciągu najbliższych dni i kupić dokładnie tyle produktów, ile potrzebujemy. Rozważ też, ile porcji potrzebujesz i ich wielkość – przygotowywanie zbyt dużej ilości jedzenia to częsty powód wyrzucania żywności. Trzymanie się listy zakupów zapobiega też kupowaniu nadprogramowego jedzenia, którego nie będziemy w stanie zjeść.

Po drugie: dobra organizacja

A konkretnie: organizacja lodówki i spiżarni. Układaj produkty w lodówce czy w szafce w takiej kolejności, w jakiej należy je najpierw zużyć, aby się nie zepsuły; szczególnie, jeżeli kupujesz kilka produktów tej samej kategorii, na przykład jogurtów. Świadomość tego, do kiedy jest ważny produkt pozwala tak zaplanować posiłki, żeby w pełni wykorzystać kupione produkty. Nazywamy to zasadą FIFO , czyli „first in, first out” – „pierwsze weszło, pierwsze wyszło” – produkt kupiony najwcześniej powinien być najwcześniej spożyty (3).

Po trzecie: edukacja

Niewielu Polaków wie, jaka jest różnica pomiędzy informacjami „najlepiej spożyć przed” a „należy spożyć do” – a to może pomóc w podejmowaniu decyzji o wyrzuceniu lub nie danego produktu. Więcej na ten temat, a także o tym, dlaczego nie należy „odkrawać” pleśni z jedzenia, napisałam w osobnym artykule:

Najlepiej spożyć przed a należy spożyć do – jaka jest różnica?

View this post on Instagram

A post shared by mgr inż. Aleksandra Rodzoń (@rodzynkanadiecie)

Nie zawsze przechowujemy też żywność we właściwy sposób – zwykle informacja o tym, jak przechowywać dany produkt widnieje na opakowaniu.

Po czwarte: kreatywność w kuchni i wykorzystywanie resztek

Przed każdymi zakupami warto zrobić „czyszczenie lodówki” – na bieżąco sprawdzaj swoje resztki – napoczęte warzywa, otwarte opakowania, puszki i tak dalej – i zastanów się, co możesz przygotować z tego, co zostało w lodówce. Często dania jednogarnkowe czy zupy to świetny pomysł na wykorzystanie resztek. Dobrym rozwiązaniem jest mrożenie – a świetnie do mrożenia nadają się produkty, które najczęściej wyrzucamy: pieczywo, większość warzyw i owoców. Suchy chleb? Zrób grzanki! Szukaj też inspiracji w internecie:

https://kimjestesmy.lidl.pl/zrownowazony-rozwoj/jak-nie-marnowac

Po piąte: świętuj z głową

Najwięcej żywności marnujemy w okolicach różnych świąt czy rodzinnych okazji. To szczególnie wtedy przygotowujemy nadmierne ilości potraw, których nie jesteśmy potem w stanie spożyć. Jednak nasze potrzeby i możliwości oraz czas przydatności do spożycia produktów i potraw się nie zmienia. W tym okresie powinniśmy z jeszcze większą uwagą dokonywać wyborów podczas zakupów i planowania świątecznego menu.

Najważniejsza zasada niemarnowania żywności, a więc planowanie to też świetny sposób na zdrowy, racjonalny sposób odżywiania się. Kupowanie tylko takich produktów, jakie rzeczywiście potrzebujemy w odpowiednich ilościach i wcześniejsze planowanie posiłków pomaga w nieprzejadaniu się i kontrolowaniu codziennej diety.

Jak nie marnować żywności w sklepach i restauracjach?

Aplikacja Too Good To Go

To tylko jeden ze sposobów, by wspomóc zapobieganie marnowania się żywności w sklepach i gastronomii. Za pomocą tej aplikacji znajdziesz miejsca w Twoim pobliżu (restauracje, sklepy), które pod koniec dnia przygotowują paczki-niespodzianki skomponowane z produktów i posiłków, które są w pełni wartościowe, ale mogłyby się zmarnować, więc są sprzedawane po niższej cenie. To świetny sposób na uratowanie jedzenia – i zaoszczędzenie gotówki.

Samotne banany (i nie tylko)

Informację o samotnych bananach zobaczyłam w Kauflandzie. Mówiła o tym, że bardzo dużo bananów marnuje się w sklepach tylko dlatego, że nikt nie chce kupować tych samotnych – zawsze kupujemy te w kiściach. Dlatego warto „ratować” banany i wybierać te pojedyncze. Tyczy się to nie tylko bananów; wiele produktów w sklepach nie sprzedaje się tylko dlatego, ze wizualnie nie są idealne – mimo, że są pełnowartościowe.

„Kupuję, nie marnuję”

To akurat hasło Lidla, ale jest wiele sklepów i supermarketów, które właśnie w celu ratowania żywności na specjalnych półkach wystawiają przecenione produkty, którym zbliża się data przydatności do spożycia. Warto tam zerknąć, może akurat znajdziemy produkty, których zakup i tak mieliśmy w planach.